فلسفه هفت سین
عدد هفت نزد ايرانيان باستان مقدس بود و به خاطر ستارگان هفتگانه يعنی زهره ، مشتري ، عطارد ، زحل ، مريخ ، زمين و خورشيد عدد هفت را گرامی می داشتند. نياكان ما كه زرتشتی بودند ، اعتقاد داشتند كه عقل مقدس يعنی اهورامزدا كه به او سپند مينو نيز گفته می شد ، شش وزير بزرگ به نام امشاسپندان دارد كه يعنی مقدسان جاويدان و اين شش امشاسپند با سپندمينو تشكيل (هفت سپند) می دهند. علت اين كه هفت سين به راستی هفت سين است ، اشاره به هفت امشاسپند است و چون كلمه سپند با سين شروع می شده ، روی اين اصل به علامت آن هفت مقدس جاودانی ، چيزهایی در نظر گرفته شده كه هم با حرف سين شروع شده باشند و هم مورد استفاده مثبت بشر واقع شوند.کشف علمی گرایش مغز انسان به عدد هفت :
آزمايش هاي بيشمار روانشناسانه نشان مي دهد که به صورت ميانگين ، طولاني ترين توالي که فرد قادر به ياد آوردن آن خواهد بود ، توالي متشکل از هفت گزينه است اين محدوديت که روانشناسان آن را «عدد جادويي هفت» مي خوانند ظرفيت عادي مغز يا حافظه فعال مغز است.
اکنون دانشمندان با ارائه الگويي از فعاليت هاي مغزي روشي را براي توضيح دليل وجود اين عدد جادويي ذهني ارائه کرده اند در صورتي که حافظه طولاني مدت را کتابخانه اي بزرگ از کتابهاي چاپي بزرگ در نظر بگيريم ، حافظه فعال تخته سياهي است که اطلاعات با سرعتي بالا بر روي آن نوشته شده و پاک مي شوند اين تخته سياه که پيوستگي يک فکر با فکر ديگر را نيز حفظ مي کند، محل محاسبات سريع و آشفته نيز خواهد بود و مي تواند کلمات گفته شده که شماره تلفن را اعلام کرده اند، به اعداد تبديل کرده تا مورد استفاده قرار گيرند.
آزمايش ميزان گنجايش اين تخته سياه بسيار ساده است، با نگاه کردن به ليستي 10 گزينه اي مي توان دريافت که اکثر افراد پس از مدتي قادر به ياد آوردن تنها هفت مورد از آن هستند و هرچه ليست ذهني طولاني تر شود ميزان اشتباه و فراموشي نيز افزايش پيدا مي کند.
محققان در دانشگاه کاليفرنيا به منظور درک اين فرايند تصويري از چگونگي واکنش نورون ها در زمان يادآوري توالي اطلاعات ارائه کرده اند. زماني که فرد جمله اي مانند «اين بهترين زمان بود ، اين بدترين زمان بود» را مي شنود ، خوشه اي از نورون ها پس از هر کلمه روشن مي شوند و در زمان واکنش هر يک از خوشه ها، خوشه ديگر به صورت آني خاموش مي شود و از آشفته شدن جملات جلوگيري مي کند.
در اين مدل برانگيخته شدن هر يک از خوشه ها نقطه اي را به وجود مي آورد و مغز از ميان اين نقاط به يکديگر مسيري ايجاد مي کند ، هرچه انرژي انگيزشي يکي از خوشه ها بالاتر باشد فعاليت ديگر خوشه ها در توالي سريعتر متوقف شده و مسير يکپارچه و قدرتمندي را به وجود مي آورد.
زماني که فرد جمله را به ياد مي آورد ، مغز اين مسير را نقطه به نقطه دنبال مي کند تا اين توالي را از نو بسازد و با طولاني تر شدن جمله توانايي خوشه هاي نوروني در متوقف کردن فعاليت ديگر خوشه ها کاهش پيدا کرده و مسير را تضعيف مي کند به ياد آوردن هفت گزينه نيازمند خاموشي خوشه هاي نروني 15 بار بيشتر از به ياد آوردن سه گزينه است که اين ميزان براي به ياد آوردن 10 گزينه و 20 گزينه به ترتيب 50 برابر و صد برابر بيشتر خواهد شد که از نظر بيولوژيکي امري غير ممکن است.
بر اساس گزارش ام اس ان بي سي ، تنها استثنا در مورد فعاليت حافظه فعال مغز بر اساس اين الگو در مورد مبتلايان به اوتيسم است که گاهي قادرند بيش از 100 رقم غير متوالي را با يک بار خواندن به ياد آورند زيرا ظاهرا مغز آنها توانايي ساخت مسير قدرتمند تري را نسبت به مغزهاي عادي دارد.
فلسفه عدد هفت در اسلام:
آسمان هفت طبقه دارد . فرعون در خواب هفت گاو چاق و هفت گاو لاغر را ديد كه گفتند هفت سال خشكسالی و هفت سال فراوانی می شود. جهنم هفت طبقه دارد . گناهان اصلی هفت عدد است . پيش از اسلام در بين اعراب ، هفت بار طواف دور كعبه مرسوم بوده و در سنت اسلامی نيز چنين است . هفت نفر قاری قرآن معروف بودند ، هفت بار شستن اشياء ناپاك و قرار گرفتن هفت عضو بدن هنگام نماز بر زمين نيز مذكور است .
عدد هفت در تمدن های باستانی:
مردم بابل عدد هفت را مقدس می شمردند ، طبقات آسمان و زمين و سيارات هفت بوده است ، ايام هفته هفت روز است.
هفت از نظر مذاهب و مکاتب:
به عقيده هنديها در آئين برهما انسان هفت بار می ميرد . عروس و داماد بايد هفت قدم به اتفاق هم بردارند. هفت قدم جلو رفته و قسم می خورند ، در آئين زرتشت هفت فرشته مقرب وجود دارد. در تورات مذكور است كه هفت نر و ماده را با خود برگير تا نسلی بر جهان بماند.
هفت در آئين مسيح :
هفت معجزه ، از 33 معجزه را مسيح در انجيل ذكر كرده است ، در انجيل از هفت روح پليد صحبت شده است ، به نظر فرقه كاتوليك ، هفت نوع شادی و هفت غسل تعميد وجود دارد.
هفت شهر عشق را عطار گشت ما هنوز اندر خم يك كوچه ايم
هفت در تاريخ ایران باستان:
همراهان داريوش با خود او هفت نفر بودند، در نقش رستم در بالايی آرامگاه داريوش ، هفت نقش ملاحظه ميشود .اژدهاي هفت سر معروف است . هفت پسر گشتاسب به هفت راهزن تبديل شدند و هفت خوان رستم و اسفنديار معروف است.
سفره هفت سین
سفره‌ای است كه ايرانيان هنگام نوروز می‌‌آرايند. آنچه كه در اين سفره قرار می گيرد، بايد دارای خصوصيت زير باشد: 1.پارسی باشد؛
2.با بند واژه‌ی «س» آغاز شود؛
3.ريشه‌ی گياهی داشته باشد؛
4.خوردنی باشد؛
5.اسم مركب نباشد؛
6.براي بدن سودمند باشد؛
بنابراين هر آنچه كه دارای اين ويژگيها نباشد - اگر چه با بندواژه‌‌ی «س» هم آغاز شده باشد - نمی‌توان جزء هفت سين به حسابش آورد. در زبان پارسی، تنها هفت چيز هستند كه اين ويژگيها را دارا هستند:
1.سير : به نام و عنوان اهورامزدا
2.سيب: به نام و عنوان سپندارمذ (اسفند)
3.سبزي: به نام فرشتهی ارديبهشت
4.سنجد : به نام فرشتهی خرداد 5
.سركه: به نام فرشتهی امرداد
6.سمنو : به نام فرشتهی شهريور
7.سماق: به نام فرشتهی بهمن
از عناسر سفره هفت سين در تعبيری ديگر اينگونه ياد مي شود:
1.سير: برای پاكيزگی
2.سركه: برای پاكيزگی
3.سماق: برای پاكيزگی
4.سنجد: تولد
5.سمنو: نماد خوبی و رشد گياه
6.سبزه: موجب فراوانی بركت ميشود
7.سيب: نمادي از زايش
هرچند كه در سفره هفت سين بايد به هرحال هفت جزء كه با آواي «سين» آغاز م‌شوند (نمادي از «سپنتا») چيده شود، ولي براي زينت و چيدمان دلپذيرتر سفرهٔ هفت سين، تقريباً همهٔ خانواده‌هاي ايراني اجزاء ديگري هم در سفره مي‌چينند و در آرايش و رنگاميزي سفره شان نهايت خوش سليقگي را اعمال مي‌كنند. آينه و قرآن كريم نيز در كنار آن هم از اجزائي است كه تقريباً در هر سفرهٔ هفت سيني چيده ميشود. برخي بر اين باورند كه سكه كه نماد «دارايي» وآب كه نماد «پاكي و روشنايي» است والبته ماهی قرمز که نشانی از پاکی آب دارد(ایرانیان بر این عقیده اند که اگر آبی پاک است حیاتی در آن جریان دارد به همین خاطر است که در اکثر جاهایی که از آب غنات استفاده میشود از قدیم ماهی رها میشده است)
هفت سين قرآني
1- سلامٌ قولاً مِن رَبِّ رحيم.( يس/58) از جانب پروردگار [ي] مهربان [ به آنان] سلام گفته مي شود. اين نداي روح افزا و نشاط بخش و مملو از مهر و محبت خدا ، چنان روح انسان را در خود غرق مي كند و به او لذت ، شادي و معنويت مي بخشد ، كه با هيچ نعمتي برابر نيست ، آري شنيدن نداي محبوب ، ندايي آميخته با محبت و آكنده از لطف ، سرتا پاي بهشتيان را غرق سرور مي كند ، كه يك لحظه ي آن بر تمام دنيا و آنچه در آن است برتري دارد. از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله روايت شده : " در همان حال كه بهشتيان غرق در نعمتهاي بهشتي هستند نوري بر بالاي سرايشان آشكار مي شود ؛ نور لطف خداوند كه بر آنها پرتو افكنده است. پس ندايي بر مي خيزد كه "سلام بر شما اي بهشتيان" ، نظر لطف خداوند چنان بهشتيان را مجذوب مي كند كه از همه چيز جز او غافل مي شوند ، و همه نعمتهاي بهشتي را در آن حال به دست فراموشي مي سپارند.
2- سلامٌ علي نوح ٍ في العالمين . ( صافات /79) درود بر نوح در ميان جهانيان. چه افتخاري از اين برتر و بالاتر كه خداوند بر حضرت نوح عليه السلام ، سلام مي فرستد ، سلامي كه در ميان جهان و جهانيان باقي مي ماند و تا دامنه قيامت گسترده مي شود ، سلام خدا توأم با ثناء جميل و ذكر خير بندگانش در قرآن كريم ؛ كمتر سلامي به اين گستردگي و وسعت درباره كسي ديده مي شود ، به خصوص اينكه لفظ " العالمين" معني وسيعي دارد كه نه تنها همه انسانها ، بلكه عوالم فرشتگان و ملكوتيان را نيز در برمي گيرد.
3- سلامٌ علي اِبراهيم . ( صافات/109) درود بر ابراهيم. در آيات پيش از اين آيه ، به چگونگي بشارت دادن فرزندي بردبار و پراستقامت بر حضرت ابراهيم ، و جريان دستور ذبح اسماعيل - فرزند ايشان - و تسليم بودن هر دوي آنها بر اين امر به ميان آمده است ك پس از ياد آوري اين قضايا ، خداوند مي فرمايد: سلام بر ابراهيم [ آن بنده مخلص و پاك باد.]
4- سلامُ عـَلي موُسي و هارون . (صافات/120) " درود بر موسي و هارون." درآيات پيش از اين آيه ، خداوند ضمن آياتي ، جريانات حضرت موسي و هارون را نقل مي فرمايد: - ما اين دو برادر و قوم آنها را از اندوه بزرگ رهايي بخشيديم . ( صافات/115) - ما آنها را ياري كرديم تا آنها بر دشمنان نيرومند خود پيروز شدند . ( صافات/116) - ما به آن دو ، كتاب آشكار داديم . ( صافات/117) - ما آن دو را به راه راست هدايت نموديم . ( صافات/118) - ما ذكر و ياد خير آنها را در اقوام بعد باقي وبرقرار ساختيم . ( صافات /119) و بعد از يادآوري موارد فوق خداوند برآن دو سلام مي رساند. سلامي از ناحيه پرودگار بزرگ و مهربان. سلامي كه رمز سلامت در دين و ايمان در اعتقاد و مكتب، و در خط و مذهب است. سلامي كه بيانگر نجات و امنيت از مجازات و عذاب اين جهان و آن جهان است.
5- ؟سلامُ علي آلِ ياسين . ( صافات/130) درود بر پيروان الياس (1) خداوند مي فرمايد: ما نام نيك الياس را در ميان امتهاي بعد جاودان كرديم.( صافات /129) امتهاي ديگر ، زحمات اين انبياء بزرگ ( الياس وسلاله ي او ) را كه در پاسداري خط توحيد، و آبياري بذر ايمان منتهاي تلاش و كوشش را به عمل آوردند ، هرگز فراموش نخواهند كرد ، و تا دنيا برقرار است ياد و مكتب اين بزرگ مردان فداكار زنده و جاويدان است. تعبير به " ال ياسين" به حاي" الياس" يا به خاطر اين است كه ال ياسين لغتي در واژه " الياس" بوده و هر دو به يك معني است ، و يا اشاره به الياس و پيروان او است كه به صورت جمعي آمده است.
6- سلامٌ عـَليكُم طِبتُم فادخـُلوُها خالدين . ( زمر/73) " ... سلام برشما ، خوش آمديد ، در آن درآييد [ و] جاودانه [ بمانيد] در اين آيه ، خداوند مي فرمايد كه بهشتيان وقتي به بهشت مي رسند ، در حالي كه درهاي آن گشوده شده است ، در اين هنگام نگهبانان بهشت ، آن ملائك رحمت به آنها مي گويند : سلام بر شما ، گوارا باد اين نعمتها بر شما ، داخل بهشت شويد و جاودانه بمانيد.
7- سلامُ هيَ حتّي مَطلَعِ الفـَجر. ( قدر/5) [ آن شب] تا دم صبح ، صلح و سلام است . اين آيه ، در توصيف شب قدر است . آن شبي است كه قرآن درآن نازل شده و عبادت و احياء آن معادل هزار ماه است ، خيرات و بركات الهي در آن شب نازل مي شود و رحمت خاص الهي شامل بندگان مي گردد و فرشتگان و روح در آن شب نازل مي گردند. به اين ترتيب ايرانيان سفره هفت سيني ايراني با تدين و خلوص نيست را به استقبال سال نو مي فرستند پيشاپيش نوروزتان پيروز.